Het Anticipate-programma werd in 2000 gelanceerd door Innoviris, het Brussels Instituut voor Onderzoek en innovatie, en wil een beter begrip van de stedelijke complexiteit van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bekomen. Het gaat om een projectoproep waarvan de thema ‘s werden gekozen door de regering op basis van de feedback van de administraties. De projectbeheerders moeten onderzoeken voorstellen die de overheden zich kunnen eigen maken en die een oplossing kunnen zijn voor de problemen die zich waarschijnlijk op middellange termijn in het Gewest zullen voordoen.

In het kader van de oproep 2017 focuste een van de drie voorgestelde thema’s op de circulaire economie. Er wordt algemeen erkend dat de overgang naar een circulaire economie de traditionele economische paradigma’s zal omgooien en idealiter zal leiden tot een wijziging van de consumptiewijzen. Dit zal zich in het bijzonder vertalen in een evolutie van de relaties tussen consumenten en leveranciers, zelfs in een machtsovername door de consumenten om te werken zonder tussenpersonen.

De meest algemeen aanvaarde definitie van de circulaire economie is gebaseerd op 3 actiedomeinen: afvalbeheer, economisch aanbod en consumptie van de burger. Deze drie domeinen omvatten zeven pijlers: recyclage, duurzame bevoorrading, ecodesign, industriële en territoriale ecologie, functionaliteitseconomie, verlenging van de gebruiksduur en verantwoorde consumptie.

Voor elk van deze pijlers is de participatie van de burgers van primordiaal belang. Een ecologisch ontworpen product of een product afkomstig van duurzame hulpbronnen zal misschien minder aantrekkelijk zijn dan een ander product. Een product afkomstig van upcycling kan voor sommige mensen moeilijker te aanvaarden zijn. Hetzelfde geldt voor de vervanging van een product door een functie.

Al deze nieuwe economische modellen in verband met de circulaire economie lopen het risico een sterke tegenstand te ondervinden van de burger/consument, wat een obstakel kan zijn voor de ondernemingen om een initiatief in die zin te ontwikkelen uit angst hun marktaandeel te verliezen. Er rijzen dus talrijke vragen over de aanvaarding, zelfs het zich eigen maken van deze modellen door de burgers.

Innoviris heeft als prisma voor dit thema gekozen voor de inspiratie van de overheden om maatregelen op te stellen die zullen toelaten een evolutie van de gedragingen van de consumenten teweeg te brengen en de Brusselse gezinnen mee te nemen in een socio-culturele overgang naar de circulaire economie. Dit is enkel mogelijk door rekening te houden met de zeer grote heterogeniteit van de gewestelijke bevolking.

De volgende vragen worden bijvoorbeeld gesteld:

·         Welk beeld hebben de verschillende Brusselse doelgroepen vandaag van de verschillende economische modellen en verbruiksmodi die aan de kringloopeconomie gekoppeld zijn?

·         Wat zijn de remmen en motivatiedrijfveren vanuit het standpunt van de Brusselse gezinnen om naar deze nieuwe consumptiemodi te evolueren?

·         Hoe kan er voor een evenwicht gezorgd worden tussen de behoeften van de gezinnen aan gebruikscomfort en de te vervullen eisen voor meer circulariteit?

Vanaf december 2016 werden academici uitgenodigd om na te denken over hun voorstel om in maart 2017 een ontwerp van hun project aan Innoviris voor te leggen. Na afloop van een analyse die werd uitgevoerd door Innoviris konden 9 van de 11 dossiers naar een volgende fase overgaan, nl. de indiening van een volledig voorstel. Van deze 9 projecten werden er 4 geselecteerd door een jury van internationale deskundigen voor een totaal bedrag van 726 000 euro.

De verschillende gesubsidieerde projecten zijn:

·         CONÉCI : Consumers of the circular economy : motivations, know-how and spatial practices

·         BRUFONCTIONNEL : From property to usage : catalyzing the product-service system economy in Brussels.   Analysis of the sociotechnical and behavioral blockage mechanisms in producers and consumers.

·         Circular City: Circular economy and the city: identifying socio-spatial conditions and opportunities for a transition towards a circular paradigm in Brussels

·         Circular Brussels: User-centric approach for a more sustainable system of re-using and recycling e-waste

De leerstoel Circulaire economie en stedelijk metabolisme, die ook in januari werd gelanceerd, zal deze projecten coördineren, de verspreiding van de informatie garanderen en de verschillende universitaire groepen begeleiden.

Deze projecten zijn gestart in januari 2018 en zullen 4 jaar duren, waarbij ze zullen moeten samenwerken met het Brussels ecosysteem. De samenvattingen van deze projecten kunnen worden geraadpleegd op de website van Innoviris, samen met de andere laureaten van de oproep 2017.