In de Donuttheorie maakt de Britse econome Kate Raworth van het sociale fundament een van de twee elementen die een duurzame economie uitmaken. De conclusie is duidelijk: het systeem dat kan gedijen zonder de toekomst van de mensheid en van de planeet aan te tasten zal sociaal zijn of zal niet zijn. Om die dimensie te integreren in de economie moeten tal van manieren van functioneren, met name binnen bedrijven en hun bestuur, herbekeken worden. Maar waarom en hoe moeten we die transitie aanpakken?

Democratisering van het bedrijf

Het Brussels gewest schaart zich volop achter dit perspectief en is ervan overtuigd dat nieuwe manieren om samen te functioneren, te beheren en te besturen die zinvol werk opleveren door een grondiger inzicht in de uitdagingen, mogelijk en wenselijk zijn. Dat is de reden waarom het van de democratisering van bedrijven een van de speerpunten maakt van de gewestelijke strategie voor economische transitie (GSET) die momenteel wordt opgesteld.

Waarom zouden we ermee beginnen?

Hoewel de democratisering heel wat voorbereidend werk vraagt rond de werking en de cultuur van de organisatie, biedt ze ook, en vooral, tal van voordelen:

• Doeltreffendheid en veerkracht:
  • Relevantere beslissingen omdat er opnieuw connectie wordt gemaakt tussen de beslissingen en de realiteit op het terrein
  • Capaciteit om sneller en beter te reageren op complexe situaties dankzij het gezamenlijk beschikbaar maken van perspectieven en kennis
  • Sterker engagement bij werknemers in hun bedrijf door hun betrokkenheid en een beter inzicht in de uitdagingen en bepaalde interne mechanismen
• Welzijn op het werk:
  • Werknemers vinden hun werk zinvoller
  • Dankzij het management op basis van vertrouwen en respect zijn werknemers beter in staat om hun potentieel maximaal te benutten en de organisatie vooruit te helpen

Naast die interne voordelen levert de democratisering van bedrijven ook voordelen op regionaal niveau op. Enerzijds hoeft het bedrijf zich door de herlokalisering van de besluitvorming niet langer enkel op winst te focussen en kan het ook sociale overwegingen centraal stellen. Anderzijds zal de transitie naar een meer collectieve visie op termijn een impact hebben op de relaties tussen de bedrijven van het gewest, wat de concurrentie afzwakt en de samenwerking bevordert. Zo komt het lokale netwerk tot ontwikkeling met een gemeenschappelijke besluitvorming tussen bedrijven en wordt het effect van de democratisering op Brusselse schaal vergroot.

Hoe pakken we dat aan?

Er is geen duidelijk recept voor een geslaagde democratische transitie. Naargelang de omvang van het bedrijf, de activiteiten ervan en de bereidwilligheid van het team ten opzichte van verandering, moet een andere aanpak gehanteerd worden.

Zowel in Brussel als daarbuiten hebben bedrijven de stap naar democratisering al gezet en tal van formats en technieken hebben hun nut bewezen: holacratie (een managementsysteem waarin teams die zichzelf organiseren autoriteit en verantwoordelijkheden krijgen), organisatie in samenwerkingsverband, het invoeren van algemene vergaderingen en raden van bestuur, het verenigen van werknemers zonder ondergeschikte verhouding, advice process (principe van raadpleging van betrokken personen voor een besluit wordt genomen), enz. 

Aangezien de toe-eigening van participatieve en democratische praktijken een van de hefbomen vormt die de economische transitie zullen bevorderen, zal de toekomstige gewestelijke strategie Brusselse bedrijven ondersteunen die nieuwe manieren overwegen om hun organisatie te besturen.