Met de grootste concentratie aan handelszaken in het land en 9% van de Brusselse werknemers die actief zijn in dat domein kan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geen economische en ecologische transitie overwegen zonder zijn handelssector te doen evolueren richting meer duurzaamheid. Aangezien handelaars ook een belangrijke rol spelen in de dynamiek van een wijk en in de consumptie van de bevolking, vormen ze een echte hefboom van verandering op gewestelijk niveau.

Wat verstaan we onder ‘duurzame handelszaak’?

Naargelang het type handelszaak en de sector waarvan ze deel uitmaakt, kan die zoektocht naar duurzaamheid plaatsvinden op verschillende niveaus. Een fysieke zaak zal niet altijd rond dezelfde aspecten werken als een online zaak, net zoals een bedrijf dat actief is in de voedingssector niet op dezelfde manier te werk gaat als een verdeler van elektronische apparaten. In al die gevallen is het naast de duurzame aard van het eindproduct de volledige bevoorradings- en waardeketen die getransformeerd kan worden om tegemoet te komen aan maatschappelijke en ecologische vereisten, van de bevoorrading met hulpbronnen tot de distributie over de logistiek en de sociale inclusiviteit van het hele proces.

Hoe kan ik mijn zaak duurzamer maken?

De eerste stap van de waardeketen die u kunt aanpakken is het materiaalbeheer. De keuze voor lokale leveranciers is de beste manier om de impact van uw bevoorrading op het milieu te beperken, door de afstanden te beperken (korte keten) en ondertussen nationale of regionale producenten te ondersteunen die het moeten opnemen tegenover de internationale concurrentie.

In het kader van voeding kunt u ook een impact hebben op sociaal vlak door voor kleine producenten te kiezen eerder dan voor grote industrieën, en zo kleine spelers toegang te bieden tot de markt.

In het kader van textiel, elektronica of handelswaren in het algemeen is een bevoorrading met herbestemde, gerevaloriseerde of ambachtelijke hulpbronnen en materialen een andere manier om uw bevoorrading duurzaam te maken.

Bijzondere aandacht besteden aan de logistiek en de weg die uw goederen afleggen is een andere manier om de CO₂-uitstoot die uw handelsactiviteit met zich meebrengt te beperken. In Brussel zijn er steeds meer diensten die met de fiets leveren, met name via Urbike. Ook de strategie van reverse logistics bewijst zijn nut door de verplaatsingen te optimaliseren zodat een voertuig nooit leeg rondrijdt.

Wat de opzet van de handelszaak betreft, valt samenwerking soms te overwegen. Een handelszaak die bijvoorbeeld de vorm aanneemt van een coöperatie maakt lokale verankering mogelijk en zal een grotere sociale impact hebben dan een klassieke winkel. Met andere handelszaken ruimtes of materiaal delen of gemeenschappelijk beschikbaar maken via uitwisseling of groepsaankopen is ook een praktijk die de voorkeur geniet.

Tot slot kan een handelszaak die over een fysieke winkel beschikt ook werken aan de milieu-impact van het verkooppunt zelf door maatregelen voor ‘ecodesign retail’ door te voeren. Het draait om keuzes die bij de inrichting van de winkel en de dagelijkse activiteit ervan een beperkte impact hebben op het milieu: de keuze voor tweedehands meubilair of meubilair ontworpen op basis van recupmaterialen of gerevaloriseerde materialen, doordacht gebruik van verlichting (vooral ‘s nachts), de keuze van de energieleverancier, de aankoop van ecologische verf en bekleding, aandacht voor verpakkingen en communicatiedragers.

Aansluiting zoeken bij een lokale dynamiek zoals met het gebruik van een lokale munt biedt over het algemeen mogelijkheden tot verankering binnen een geografische zone en synergieën. Dat kan door de lokale munt zoals ‘de Zinne‘ te gebruiken of door uw handelszaak aan te sluiten bij lokale bevoorradingsnetwerken. 

Welke Brusselse initiatieven zijn er om handelaars te helpen om hun transitie door te voeren?

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is zich bewust van het belang van een transitie van de handelssector om op zijn grondgebied een verantwoorde consumptie te ontwikkelen en werkt dan ook aan de invoering van een beleidskader en omkadering van de sector in die zin. De beoogde maatregelen draaien met name rond optimaal gebruik van lege handelsruimtes, een uitbreiding van de ondersteuning voor duurzame, innovatieve en circulaire handelszaken, een incubatie- en een e-commercestrategie. Om zich ervan te vergewissen een relevante en aangepaste aanpak te ontwikkelen en een eerlijke verdeling van het aanbod is het Gewest van plan om per wijk te werk te gaan. In de marge van de steunmaatregelen en begeleiding die eraan komen, hebben Brusselse handelaars en ondernemers al een reeks hulpmiddelen ter beschikking:

• De coachings van hub.brussels, die toekomstige handelaars begeleiden rond een brede waaier van aspecten, gaande van communicatie tot netwerken, over strategisch advies rond de locatie en de keuze voor de wijk waar ze zich vestigen
• De Lokale Economieloketten zoals dat van Sint-Gillis, dat gespecialiseerd is in duurzaam ondernemerschap en de beurs van Village Finance
• De begeleiding van UCM, bedoeld voor specifieke categorieën van handelszaken (kappers …), die op initiatief van Leefmilieu Brussel het Energie Pack aanbiedt
• Het Brussels Green Network van BECI
• De Good Food Facilitatoren en Zero Afval-handelszaken van Leefmilieu Brussel
• De begeleiding van Unizo
•  De gids ‘43 eenvoudige tips voor een milieubewuste handelszaak’ van hub.brussels, om dieper in te gaan op ecodesign voor de retail en om concrete adressen te vinden
• De projecten van Brussel Mobiliteit rond zachte logistiek (EU-project rond last miles logistics in de opstartfase enz.)
• Het platform MyMarket.brussels waarmee zelfstandige en lokale Brusselse handelszaken een online uitstalraam krijgen
• De projectoproepen van Brussel Economie en Werkgelegenheid
• Enz.